Ευρωπαϊκή Έρευνα Υγείας (European Health Interview Survey-EHIS) – Τα κυριότερα σημεία του προφίλ υγείας των Κυπρίων

Από την Άντρια Κωνσταντίνου, ερευνητική συνεργάτις, μέλος του Water and Health lab, CII.

Δημοσιεύτηκε στις αρχές Οκτωβρίου 2020, η τελευταία Ευρωπαϊκή Έρευνα Υγείας (EHIS), η οποία διεξάγεται κάθε 5 χρόνια από την Κυπριακή Στατιστική Υπηρεσία με περισσότερους από 5000 συμμετέχοντες, ηλικίας ≥ 15 ετών. Ο κύριος σκοπός της έρευνας ήταν η παροχή πληροφοριών για την κατάσταση της υγείας του κυπριακού πληθυσμού, τους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την κατάσταση της υγείας, όπως η σωματική άσκηση, οι διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση υπηρεσιών υγείας. Η μελέτη στοχεύει στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης εικόνας της κατάστασης της υγείας του πληθυσμού της Κύπρου και της χρήσης των υπηρεσιών υγείας, στοιχεία τα οποία στο μέλλον θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς για τη επικαιροποίηση πολιτικών υγείας.

Συγκριτικά με το 2014, η ύπαρξη μακροχρόνιας ασθένειας ή χρόνιου προβλήματος υγείας στον πληθυσμό ηλικίας ≥15 ετών κατά το 2019 παρουσιάζει αύξηση (42,5% το 2014 και 47,7% το 2019). Επίσης, ανησυχητικό φαίνεται το γεγονός ότι στον πληθυσμό ηλικίας ≥15 ετών, κατά το 2019, συνεχίζονται τα υψηλά ποσοστά υπέρβαρων (δείκτης μάζας σώματος 25-29.9 kg/m²) και εξαιρετικά υπέρβαρων ατόμων (δείκτης μάζας σώματος ≥30 kg/m²) (άθροισμα των δυο κατηγοριών από 46,5% το 2014 σε 48,4% το 2019). Αντίθετα, βελτιωμένη φαίνεται να είναι η εικόνα του πληθυσμού ηλικίας ≥15 ετών όσον αφορά το κάπνισμα αφού το ποσοστό που καπνίζει καθημερινά μειώθηκε το 2019 σε σχέση με το 2014 (από 25,7% σε 22,5%). Αξίζει να σημειωθεί η μεγάλη διαφορά στα ποσοστά των καπνιστών αλλά και των υπέρβαρων και εξαιρετικά υπέρβαρων ατόμων μεταξύ των δύο φύλων. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των υπέρβαρων και εξαιρετικά υπέρβαρων ανδρών ηλικίας ≥15 ετών (άθροισμα των δυο κατηγοριών) ανέρχεται στο 57,7% ενώ παράλληλα το 32,2% καπνίζουν καθημερινά. Αντίθετα, το 39,8% των γυναικών εμπίπτουν στην κατηγορία των υπέρβαρων και εξαιρετικά υπέρβαρων γυναικών ηλικίας ≥15 ετών και μόνο το 13,3% καπνίζουν σε καθημερινή βάση.

Στοχεύοντας στην περιοδική παρακολούθηση και βελτίωση σειράς δεικτών πληθυσμιακής υγείας του κυπριακού πληθυσμού, η παρούσα μελέτη είναι εξαιρετικά χρήσιμη για την ακαδημαϊκή κοινότητα και τις κυβερνητικές υπηρεσίες. Τα πορίσματα θα πρέπει να τροφοδοτήσουν συγκεκριμένες πολιτικές υγείας και τον σχεδιασμό συγκεκριμένων μη φαρμακολογικών παρεμβάσεων που να προάγουν και να προωθούν ένα πιο υγιή τρόπο ζωής στην Κύπρο μειώνοντας το σχετικό ρίσκο υγείας. Επίσης, τα ευρήματα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του.

 

Επιγραμματικά, τα κυριότερα ευρήματα του προφίλ υγείας των Κυπρίων (≥15 ετών) για το 2019, ανά κατηγορία:

Α. Γενική Κατάσταση Υγείας

• 81% του πληθυσμού ηλικίας ≥15 ετών θεωρεί την κατάσταση υγείας του πολύ καλή ή καλή, 14% μέτρια και 5% κακή ή πολύ κακή.

 

Α1. Επιπολασμός νοσημάτων

• Οι συχνότερες μακροχρόνιες ασθένειες που παρουσιάζονται είναι η υπέρταση με ποσοστό 18.9% (το 2014 ήταν 17,3%), η υπερλιπιδαιμία με ποσοστό 17,6% όπου το 55.4% από αυτούς είναι ηλικίας 75+, οι παθήσεις στη μέση με ποσοστό 15,3% (το 2014 ήταν 13%), οι παθήσεις του αυχένα με ποσοστό 9,8%, σε σχέση με το 2014 (7,4%) και των αρθρώσεων (εξαιρουμένης της αρθρίτιδας) με ποσοστό 9.6%, υπερδιπλάσιο από το ποσοστό του 2014 (4,1%) και ο σακχαρώδης διαβήτης με ποσοστό 7% (το 2014 ήταν 6.1%).
• Το 2% των παιδιών ηλικίας ≤15 ετών πάσχει από άσθμα (συμπεριλαμβανομένου και του αλλεργικού άσθματος) και το 3,5% των παιδιών της ίδιας ηλικίας πάσχει από κάποιου είδους αλλεργία, (π.χ., ρινίτιδα, φλεγμονή των ματιών, δερματίτιδα, τροφικές αλλεργίες). Τα αντίστοιχα ποσοστά για το 2014 ήταν 3% και 2,7%.

 

Α2. Ψυχική υγεία

• 1% του πληθυσμού ηλικίας ≥15 ετών αντιμετωπίζει βαριά συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ ποσοστό 1,5% του πληθυσμού ήπια συμπτώματα κατάθλιψης. Από αυτούς που αντιμετωπίζουν ήπια ή βαριά συμπτώματα κατάθλιψης, ποσοστό 14,9% δήλωσε ότι κατά τη διάρκεια των 12 τελευταίων μηνών έχουν επισκεφθεί ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή και ποσοστό 24,4% έχουν επισκεφθεί ψυχίατρο.

 

Α3. Αυτοεξυπηρέτηση καθημερινών προσωπικών δραστηριοτήτων

• Ποσοστό 88% των ερωτηθέντων ηλικίας 55 ετών και άνω είναι σε θέση να διεκπεραιώνει όλες τις καθημερινές προσωπικές δραστηριότητες όπως το φαγητό, το να κάθονται και να σηκώνονται από το κρεβάτι, το ντύσιμο, το μπάνιο και τη χρήση τουαλέτας, χωρίς καμιά δυσκολία.

 

Β. Χρήση υπηρεσιών υγείας

• Το 8% του πληθυσμού έχει νοσηλευτεί σε νοσοκομείο κατά τους τελευταίους 12 μήνες ως εσωτερικός ασθενής.
• Κατά την περίοδο των 12 τελευταίων μηνών ποσοστό 67% του πληθυσμού ηλικίας ≥15 ετών επισκέφθηκε γενικό ή οικογενειακό ιατρό ενώ το 65% του πληθυσμού επισκέφθηκε ειδικό ιατρό ή χειρουργό.
• Ποσοστό 59% των ερωτηθέντων έχει επισκεφθεί οδοντίατρο ή ορθοδοντικό κατά τους τελευταίους 12 μήνες.

 

Γ. Χρήση φαρμάκων

• Χρήση φαρμάκων κατόπιν συνταγής γιατρού, κατά τις τελευταίες 2 βδομάδες (από τη μέρα που συμπληρώθηκε το ερωτηματολόγιο) έγινε από το 37% του πληθυσμού.

 

Δ. Παράγοντες ρίσκου υγείας

Δ1. Υγιεινή διατροφή

• Το 36% του πληθυσμού όλων των ηλικιών δεν καταναλώνει καθόλου φρούτα ή λαχανικά ημερησίως, το 57% καταναλώνει 1-4 μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως και το 7% του πληθυσμού καταναλώνει 5 μερίδες ή και περισσότερες κάθε μέρα.
• Το 9% του πληθυσμού δήλωσε ότι καθημερινά, καταναλώνει ποτά που περιέχουν ζάχαρη, όπως αναψυκτικά, φρουτοποτά, λεμονάδες, πορτοκαλάδες κλπ., ενώ το 9,7% 4-6 φορές την εβδομάδα, το 26,5% 1-3 φορές την εβδομάδα, ενώ το 54,8% λιγότερο από μία φορά την εβδομάδα ή ποτέ.

 

Δ2. Δείκτης μάζας σώματος

• Το 48% του πληθυσμού έχει φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος, το 33,8% είναι υπέρβαροι, το 14,6% είναι εξαιρετικά υπέρβαροι ενώ το 3,9% είναι λιποβαρείς. Συγκριτικά με το 2014, έχουν αυξηθεί τα ποσοστά υπέρβαρων και εξαιρετικά υπέρβαρων ατόμων (το 2014 ήταν 32,6% και 13,9%, αντίστοιχα).

 

Δ3. Σωματική άσκηση

• To 64,8% του πληθυσμού ηλικίας ≥15 ετών δήλωσε ότι δεν κάνει σωματική άσκηση για σκοπούς άθλησης, υγείας ή ψυχαγωγίας, ενώ το 16,3% δήλωσε 1-3 φορές την εβδομάδα, και το 18,9% δήλωσε ≥4 φορές την εβδομάδα.

 

Δ4. Κάπνισμα

• Το 75% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν καπνίζει καθόλου, το 23% δήλωσε ότι καπνίζει καθημερινά και μόλις το 3% δήλωσε ότι καπνίζει περιστασιακά.
• Το 57,6% δήλωσε ότι δεν εκτίθεται ποτέ ή σχεδόν ποτέ σε καπνό από άλλους σε κλειστό χώρο κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης ημέρας. Το ποσοστό αυτό παρουσιάζεται βελτιωμένο σε σχέση με το αντίστοιχο του 2014 που ήταν αρκετά ψηλότερο (74,2%). Κατά το 2019, το 23,7% των ατόμων δήλωσαν ότι εκτίθενται καθημερινά, 7,4% τουλάχιστο 1 φορά την εβδομάδα αλλά όχι καθημερινά και 11,3% λιγότερο από 1 φορά την εβδομάδα.

 

Δ5. Κατανάλωση αλκοόλ

• Το 29% των ερωτηθέντων δεν κατανάλωσε καθόλου αλκοόλ κατά τους τελευταίους 12 μήνες πριν από τη διενέργεια της έρευνας (ποσοστό χαμηλότερο από το 46,4% των ερωτηθέντων το 2014), ενώ το 19,6% κατανάλωσε αλκοόλ λιγότερο από 1 φορά το μήνα και 30,4% κατανάλωνε κάθε μήνα αλλά όχι κάθε εβδομάδα. Το 21% δήλωσε ότι κατανάλωνε αλκοόλ σε εβδομαδιαία βάση (ποσοστό που παραμένει σταθερό συγκριτικά με το 2014).

 

Αναφορά:

Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου, Α. Γ. Κ. (2020) ‘ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΥΓΕΙΑΣ’. https://www.mof.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/populationcondition_23main_gr/populationcondition_23main_gr?OpenForm&sub=3&sel=4