Μεγάλη επιτυχία, με περισσότερους από 200 συμμετέχοντες, σημείωσε η 9η Παγκύπρια Ημερίδα Δημόσιας Υγείας, που πραγματοποιήθηκε χθες, στις 03 Οκτωβρίου 2023, στις εγκαταστάσεις του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ). Η θεματική της ημερίδας ήταν «Πρόληψη και Υγεία Παιδιών σε ένα Μεταβαλλόμενο Περιβάλλον». Πρόκειται για μια εκδήλωση-θεσμό της δημόσιας υγείας που διοργανώνεται εδώ και 9 χρόνια από το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία (CII), της Σχολής Επιστημών Υγείας, του ΤΕΠΑΚ. Η ημερίδα τέλεσε υπό την αιγίδα της Υπουργού Υγείας, Δρ. Πόπης Κανάρη, εκπρόσωπος της οποίας, εκφώνησε ομιλία κατά την ημερίδα. Χαιρετισμό παρέθεσε επίσης η Κοσμήτειρα της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΤΕΠΑΚ, Καθηγήτρια Δρ. Αικατερίνη Λαμπρινού και η εκπρόσωπος του Πρύτανη του ΤΕΠΑΚ, κα Κωνσταντίνα Κούσουλου.
Στο προεδρείο της ημερίδας βρισκόταν ο Διευθυντής του Γερμανικού Ογκολογικού Κέντρου, Καθηγητής Δρ. Νικόλαος Ζαμπόγλου και η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του CII, Δρ. Άντρη Παναγιώτου. Ο Καθηγητής Δρ. Νικόλαος Ζαμπόγλου καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και τόνισε την επιθυμία για μια ουσιαστική συνεργασία μεταξύ του Γερμανικού Ογκολογικού Κέντρου και του CII, με στόχο την πρόληψη και προαγωγή υγείας στην Κύπρο. O κ. Αριστοδήμου, ως εκπρόσωπος της Υπουργού Υγείας Δρ. Πόπης Κανάρη, συνεχάρη το CII για την πολυεπίπεδη συνεισφορά του στον τομέα της υγείας και την 19-χρονη προσφορά του στην ανάπτυξη πρωτοποριακής έρευνας. Επιπλέον, δήλωσε ότι το Υπουργείο ενθαρρύνει, στηρίζει και θα συνεχίσει να στηρίζει τις προσπάθειες του CII όσον αφορά την έρευνα για τα θέματα περιβαλλοντικής και δημόσιας υγείας.
Ο Δρ. Ιωάννης Μάνιος, Καθηγητής στη Σχολή Επιστημών Υγείας και Αγωγής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Ελλάδα, ήταν ο κύριος ομιλητής της ημερίδας και παρουσίασε στοιχεία για την παιδική παχυσαρκία στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Περιέγραψε την παχυσαρκία στην παιδική ηλικία ως μια κατάσταση φλεγμονής. Τόνισε ότι η παχυσαρκία επηρεάζει την ανάπτυξη και την ψυχική υγεία των παιδιών, όπως επίσης και τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις στο σχολείο αλλά και μελλοντικά την υγεία τους, ως ενήλικες. Η παχυσαρκία επιδρά στο προσδόκιμο ζωής με μείωση 2.5 περίπου χρόνων υγιούς ζωής για παιδιά με αυξημένο βάρος. Ανέλυσε την πολυπλοκότητα της παχυσαρκίας και τη σημασία του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας. Παρουσίασε δεδομένα για διατομεακές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της ανθρωποκεντρικής φροντίδας υγείας με παρεμβάσεις στην γειτονιά, στο σχολείο και στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.
Ο Δρ. Λοΐζος Λοΐζου, Καθηγητής Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με την επιδημιολογία του καρκίνου παιδιών και εφήβων (0-19 έτη) στην Κύπρο, τονίζοντας ότι η Κύπρος κατέχει τη 3η υψηλότερη θέση στην Ευρώπη στα περιστατικά παιδικού καρκίνου. Ανέφερε τα πιο συχνά περιστατικά παιδικού καρκίνου να είναι οι λευχαιμίες, τα λεμφώματα, τα επιθηλιακά νεοπλάσματα (καρκίνος θυρεοειδούς) και οι όγκοι εγκεφάλου/κεντρικό νευρικό σύστημα. Τόνισε την έξαρση στα περιστατικά θυρεοειδούς καρκίνου στα παιδιά στην Κύπρο και το γεγονός ότι κατέχουμε από τα ψηλότερα ποσοστά στον κόσμο με 7.6% ετήσια αύξηση. Αναφέρθηκε επίσης και στο αρχείο καρκίνου που υπάρχει στην Κύπρο, το οποίο δημιουργήθηκε χρησιμοποιώντας υψηλής ποιότητας κριτήρια, παρέχει πλήρη κάλυψη του πληθυσμού και είναι πηγή πολύτιμων πληροφοριών για θέματα πρόληψης και αιτιολογικών υποθέσεων. Τόνισε την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για τους παράγοντες που προκαλούν καρκίνο και για την καταπολέμηση των ανισοτήτων που υπάρχουν παγκόσμια, με 80% των περιστατικών καρκίνου να εκδηλώνονται σε μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος χώρες.
Ο Δρ. Μιχάλης Τορναρίτης, από το Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο «Υγεία του Παιδιού», ανέλυσε τα συμπεράσματα από το Πρόγραμμα Υγεία του Παιδιού και τις Ευρωπαϊκές μελέτες IDEFICS/IFamily όσον αφορά τα επίπεδα της παιδικής παχυσαρκίας στην Κύπρο και τις επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών και εφήβων. Επισήμανε ότι τα επίπεδα χοληστερόλης παρέμειναν υψηλά για τον παιδικό πληθυσμό της Κύπρου παρόλη τη μείωση που παρατηρήθηκε από 45% το 1995-2002 σε 30% κατά την περίοδο 2012-2017. Παράλληλα, τα παιδιά στην Κύπρο απέχουν από τη μεσογειακή διατροφή και ασκούνται λιγότερο σε σχέση με παιδικούς πληθυσμούς ευρωπαϊκών χωρών, όπως Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, και Βέλγιο.
Ο Δρ. Κωνσταντίνος Χ. Μακρής, Αναπληρωτής Καθηγητής Περιβαλλοντικής υγείας, στο CII-ΤΕΠΑΚ, αναφέρθηκε στην αναδυόμενη σημασία της περιβαλλοντικής υγείας στην πρόληψη και έλεγχο νοσημάτων για την παιδική ηλικία. Ανέφερε ότι οι κύριοι παράγοντες θνησιμότητας για ηλικίες 10-24 ετών είναι το κάπνισμα, η επαγγελματική έκθεση σε αμίαντο, ο δείκτης μάζας σώματος, η γλυκόζη και η ατμοσφαιρική ρύπανση και ότι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για τον ενήλικο πληθυσμό της Κύπρου δεν έχουν αλλάξει τα τελευταία 10 χρόνια. Τόνισε ότι η συστηματική έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες κατά την παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε κάποιο χρόνιο νόσημα κατά την ενηλικίωση και ότι χρειάζεται περισσότερη σημασία στο χρονοπαράθυρο της παιδικής ηλικίας λόγω της ευαισθησίας των παιδιών σε εξωγενή ερεθίσματα, της γρήγορης ανάπτυξης τους και του διαφορετικού μεταβολισμού στρεσογόνων παραγόντων, σε σχέση με τους ενήλικες. Ειδικά για την περιοχή της Μεσογείου, όπου ήδη παρατηρούνται επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής είναι αναγκαίο να διερευνήσουμε τη συσχέτιση των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής με την ανάπτυξη χρόνιων νοσημάτων. Ανέφερε τη σύσταση του Μεσογειακού δικτύου CHILDREN_FIRST, το οποίο θα διερευνήσει αυτά τα θέματα σε παιδιά δημοτικού. Παρουσίασε επίσης συγκεκριμένα υποβαθμισμένα περιβάλλοντα στην Κύπρο που οδήγησαν σε τεκμηριωμένη επιβάρυνση στην υγεία, ενώ πρότεινε και την περαιτέρω διερεύνηση πιθανά ωφέλιμων για την υγεία περιβαλλόντων στην Κύπρο, συγκεκριμένα τις ορεινές περιοχές Τροόδους και το παραλιακό μέτωπο. Τόνισε ότι το σχολείο είναι ιδανικός τόπος εφαρμογής παρεμβάσεων και δράσεων για προαγωγή της υγείας των παιδιών.
Η Δρ. Στάλω Πάπουτσου, στο Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο «Υγεία του Παιδιού», παρουσίασε τα αποτελέσματα της εθνικής μελέτης διατροφής και τα συμπεράσματα για τη δημόσια υγεία. Ανέφερε ότι συμμετείχαν 1864 άτομα από όλη την Κύπρο και ότι διαιτολόγοι προχώρησαν με τη συλλογή δεδομένων από το 2013 μέχρι το 2017. Πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή του Κυπριακού πληθυσμού λήφθηκαν με τρεις τρόπους: ανακλήσεις διατροφής, ημερολόγια καταγραφής διαιτολογίου και ερωτηματολόγια κατανάλωσης τροφίμων. Σημαντικά ευρήματα ήταν: χαμηλή λήψη συμπληρωμάτων από εγκυμονούσες, μικρή διάρκεια αποκλειστικού θηλασμού και υψηλή κατανάλωση αλκοόλ από άντρες. Εισηγήθηκε καλύτερη προώθηση της πληροφορίας σε γυναικολόγους ώστε κι αυτοί να ενημερώνουν καλύτερα και τις εγκυμονούσες.
Έπειτα από τη συζήτηση και τις ερωτήσεις από το κοινό, ακολούθησαν τέσσερις ακόμα παρουσιάσεις στο δεύτερο μέρος της ημερίδας. Ο Δρ. Νίκος Σκορδής, Καθηγητής Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, ανέλυσε τη σχέση της έκθεσης σε ενδοκρινικούς διαταράκτες με την υγεία των παιδιών. Αναφέρθηκε στην ευρεία χρήση προϊόντων που περιέχουν ενδοκρινικούς διαταράκτες και τη πληθώρα παθήσεων όπου ενοχοποιείται η δράση των διαταρακτών. Αποτελέσματα ερευνών έχουν δείξει ότι η έκθεση σε ενδοκρινικούς διαταράκτες προκαλεί διαταραχές στο αναπαραγωγικό σύστημα μέχρι και 2 γενιές μετά. Ενδοκρινικοί διαταράκτες θεωρούνται χημικές ουσίες που μιμούνται τη δράση των ορμονών και παραδείγματα ενδοκρινικών διαταρακτών είναι οι φθαλικές ενώσεις, διοξίνες, φυτοφάρμακα και δισφαινόλες. Ανέφερε επίσης στοιχεία για τα παχυσαρκιογόνα, τα οποία είναι χημικές ουσίες που προάγουν την παχυσαρκία προκαλώντας υπερτροφία και υπερπλασία του λιπώδους ιστού. Η Δρ. Στέλλα Μιχαηλίδου, Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής «Περιβάλλον και Υγεία του Παιδιού», αναφέρθηκε στους αναδυόμενους περιβαλλοντικού κινδύνους για την υγεία των παιδιών. Σημείωσε ότι 75-90% των παιδικών καρκίνων είναι απροσδιόριστου αιτιολογίας και 1 στα 6 παιδιά βιώνουν παθήσεις νευροανάπτυξης. Ανέφερε ότι η Εθνική Επιτροπή «Περιβάλλον και Υγεία του Παιδιού» βασίζεται στο δίδυμο της επιστημονικής τεκμηρίωσης και της αρχής της προφύλαξης για αποτελεσματική προστασία των παιδιών και τόνισε ότι η απουσία τελεσίδικης τεκμηρίωσης κινδύνου δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ασφαλή έκθεση.
Ο Δρ. Χαράλαμπος Χατζηγεωργίου, Παιδίατρος στο Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο «Υγεία του Παιδιού», παρουσίασε στοιχεία για διατροφικές διαταραχές και τη ψυχική υγεία των παιδιών στην Κύπρο βάσει αποτελεσμάτων από τα έργα IDEFICS και IFAMILY. Ανέφερε ότι υπάρχει αυξημένη τάση προς αδυνάτισμα στους εφήβους και ιδιαίτερα στα κορίτσια στην Κύπρο. Βάσει ερωτηματολογίων που έγιναν σε εφήβους, υψηλό ποσοστό των εφήβων έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και ότι 1 στους 5 εφήβους έχουν χαμηλή ευημερία με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η ψυχική τους υγεία και να αυξάνεται η πιθανότητα ανάπτυξης διατροφικών διαταραχών και παχυσαρκίας. Σημείωσε την υψηλή χρήση διαδικτύου από εφήβους και τη συσχέτιση μεταξύ της χρήσης διαδικτύου και της ψυχοσωματικής υγείας των εφήβων.
Η κα Κορίνα Κωνσταντίνου, Υποψήφια Διδάκτωρ στο CII-ΤΕΠΑΚ, παρουσίασε το Κυπριακό Παρατηρητήριο Υγείας και Περιβάλλοντος Παιδιών, το οποίο είναι μια καινούρια πρωτοβουλία του CII σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας για Βιοτράπεζα και Βιοϊατρική Έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου. Στόχοι του Παρατηρητηρίου είναι η συστηματική αξιολόγηση του προφίλ υγείας και της έκθεσης των παιδιών ηλικίας 6-11 ετών σε διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως επίσης και να εξεταστεί η σχέση μεταξύ περιβαλλοντικών παραγόντων και δεικτών υγείας στα παιδιά. Ανέφερε ότι περίπου 300 παιδιά από όλη την Κύπρο θα λάβουν μέρος, με ετήσιες αξιολογήσεις του περιβάλλοντος και της υγείας τους, χρησιμοποιώντας δεδομένα που θα προκύπτουν από ερωτηματολόγια, βιολογικά δείγματα, δείγματα νερού και αισθητήρες ποιότητας αέρα. Τόνισε ότι η δημιουργία του Παρατηρητηρίου είναι πολύ σημαντική λόγω του ότι θα παρέχει στοιχεία για την υγεία και το περιβάλλον των παιδιών από διαφορετικές περιοχές της Κύπρου στις κρίσιμες αναπτυξιακά ηλικίες του Δημοτικού. Επίσης σημαντικό είναι το γεγονός ότι πορίσματα και αποτελέσματα θα δίνονται σε Υπουργεία Υγείας και Παιδείας, σχολεία και γονείς και η ανωνυμοποιημένη βάση δεδομένων που θα δημιουργηθεί, θα μπορεί μελλοντικά να χρησιμοποιηθεί από αρμόδιους φορείς προς όφελος της υγιούς ανάπτυξης των παιδιών.
O Dr. Wolfgang Ahrens, επικεφαλής του τμήματος Epidemiological Methods and Etiological Research στο Leibniz Institute for Prevention Research and Epidemiology – BIPS στη Βρέμη, Γερμανία, αναφέρθηκε στα ερευνητικά αποτελέσματα της Ευρωπαϊκής κοορτής παιδιών IDEFICS/I.Family. Η συγκεκριμένη μελέτη έτρεξε σε πάνω από 10000 παιδιά από 8 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Την Κυπριακή μελέτη τη συντονίζει το Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο για την Υγεία του Παιδιού.
Για περισσότερες πληροφορίες:
bit.ly/3qBnDSt
ciieph@cut.ac.cy
+357-25002282
H φετινή ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Επιδημιολογίας Πεδίου και του επιστημονικού της δικτύου, στο οποίο το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου είναι Μέλος.
Πρωταρχικό μέλημα του Διεθνούς Ινστιτούτου Κύπρου για την περιβαλλοντική και δημόσια υγεία του ΤΕΠΑΚ είναι η συνέχιση της αξιόπιστης παροχής εκπαιδευτικών προγραμμάτων υψηλής ποιότητας για νέους και υφιστάμενους επαγγελματίες δημόσιας υγείας, καθώς και η συλλογή ερευνητικών δεδομένων για την απάντηση κρίσιμων ερωτημάτων δημόσιας υγείας που θέτει η κυπριακή κοινωνία.